ΙΣΟΚΡΑΤΗΜΑ

  Του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

Γ.

        Οι ισοκράτες κρατούν, κατά το πλείστον, ως ισοκράτημα, τη βάση κάθε ήχου. Όταν λ.χ. οι μελωδοί ψάλλουν ένα μουσικό κείμενο σε ήχο Α’, τότε οι ισοκράτες κρατούν ως επί το πλείστον τον φθόγγο Πα. Όταν πάλιν ο ιεροψάλτης ψάλλει ένα μέλος σε ήχο πλ. Δ’, τότε οι ισοκράτες κρατούν την βάση του ήχου, δηλ. το φθόγγο Νη.

        Οι ισοκράτες ως επί το πλείστον προφέρουν τα φωνήεντα των συλλαβών και, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, το ισοκράτημα πρέπει να ακούγεται σαν βόμβος μελισσών[1].

 

        Όπως αναφέρει ο οικονόμος Χαράλαμπος «Ο ισοκράτης συναπαγγέλλει ισοκρατών συνήθως τας συλλαβάς των λέξεων μετά του ψάλτου και πολλάκις νεύματι τούτου συμψάλλει τας εντελείς και τελικάς καταλήξεις, ή και μόνος εκτελεί αυτάς»[2]. Θεωρούμε ότι ο ισοκράτης μπορεί να συμψάλλει με τον ψάλτη μόνο εξ ανάγκης, όταν σε κάποια σημεία δυσκολεύεται ο ψάλτης να συνεχίσει την ψαλμωδία. Όπως αναφέρει πάλιν ο οικονόμος Χαράλαμπος «Διαρκούσης της μελωδίας και όπου τυχών σιωπήση ο ψάλτης χάριν αναπνοής, δεν επιτρέπεται εις τον ισοκράτην να διακόψη το ίσον, αλλά δι’ απλού βόμβου να συνεχίση τούτο έως ου, επαναρχίση ο ψάλτης»[3].

 (Συνεχίζεται)

---

[1] Βλ. όπ.π., σσ. 290-291.

[2] Χαραλάμπους, Χορδή, όπ.π., σ. 149.

[3] Όπ.π.

ΙΣΟΚΡΑΤΗΜΑ

 Του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

Β.

Σε αρχαία βυζαντινά μουσικά χειρόγραφα οι ισοκράτες ονομάζονται βαστακταί, επειδή βαστάζουν δηλαδή κρατούν, του

ίσο[1]. Το ισκράτημα εκτελείται από τουλάχιστο δύο ψάλτες. Όσο πιο πολλοί είναι οι ισοκράτες, τόσο πιο ωραίο θα είναι το ηχητικό αποτέλεσμα. Οι ισοκράτες πρέπει απαραίτητα να γνωρίζουν και βυζαντινή μουσική. Εάν μάλιστα γνωρίζουν και δυτική μουσική και ιδιαίτερα αρμονία, τότε αυτός είναι ο καλύτερος συνδυασμός. Το ισοκράτημα μπορεί να αρχίζει μαζί με την ψαλμωδία, μερικές δε φορές πριν από αυτήν αφού ψάλει ο χοράρχης το απήχημα.

        Δεν παρεδόθη τίποτα γραπτό σχετικά με το ισοκράτημα, αλλά υπάρχει μόνο η φωνητική παράδοση καθώς και η πρακτική, η οποία υπήρχε και υπάρχει στην Εκκλησία. Ανάλογα με τη γνώση και δεξιότητες-ικανότητες των ισοκρατών, το ισοκράτημα ήταν πιο πλούσιο και πιο ορθό ή πιο φτωχό και πολλές φορές λανθασμένο[2].

 (Συνεχίζεται)

---

[1] Βλ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ, Θεωρία, όπ.π., σ. 290, υποσημ. 14.

[2] Βλ. όπ.π., σ. 290.

ΙΣΟΚΡΑΤΗΜΑ

Του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

Α.

        Ο οικονόμος Χαράλαμπος στο θεωρητικό του δίνει τον εξής ορισμό για το ίσο και τον ισοκράτη: «ίσον λέγοντες εν τη ψαλτική,

εννοούμεν τον υπηχούντα βόμβον κατά την εκτέλεσιν εν τη Εκκλησιαστική μελωδία, τον ήχον της φωνής του βοηθού ψάλτου επί του κυριεύοντος ή δεσπόζοντος φθόγγου, ψαλλομένου ήχου τινός ή συστήματος. Ισοκράτην δε λέγοντες εννοούμεν τους βοηθούς του ψάλτου, τους μεν παίδας, διά φωνής συρομένης επί του επικρατούντος ή δεσπόζοντος φθόγγου, με ανάλογον ήχον, προς την φωνήν του ψάλλοντος, ίνα μη ο ήχος της φωνής αυτών σκιάζει ή καλύπτει την φωνήν του ψάλτου»[1].

Όπως εξάγεται από κάποιους λίγους τους Μεγάλου Βασιλείου και του ιερού Χρυσοστόμου, το ισοκράτημα υπήρχε στην Εκκλησία των πρώτων αιώνων[2]. Στην αρχαία Εκκλησία γίνεται λόγος για υπήχηση[3]. Από διάφορες μαρτυρίες φαίνεται ότι η υπήχηση ήταν βοηθητική μελική γραμμή, η οποία συνόδευε το κύριο μέλος. Αυτή ήταν απλή, δεν εξαρτάτο από την πορεία της μελωδίας και ψαλλόταν με φωνή μαλακή. Αυτό υπονοεί η πρόθεση υπό στην λέξη υπήχηση. Αυτή η υπήχηση, την οποία βρίσκουμε στην αρχαία Εκκλησία είναι το σημερινό ισοκράτημα.

(Συνεχίζεται)

---

[1] Οικονόμου Χαραλάμπους, Βυζαντινής Μουσικής Χορδή, Θεωρητικόν, Εν Ιερά Μητροπόλει Πάφου-Κύπρου 1940, σ. 149.

[2] Δ. Γ. ΠAΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ, Θεωρία κια πράξις της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής, εκδ. Σωτήρ, Αθήναι ⁷2003, σ. 28.

[3] Βλ. Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Επιστολές, ΣΖ, PG 32, 764AB: «Εκ νυκτός ορθρίζει παρ’ ημίν ο λαός επί τον οίκον της προσευχής, και εν πόνω και θλίψει και συνοχή δακρύων εξομολογούμενοι τω Θεώ τελευταίον εξαναστάντες της προσευχής εις την ψαλμωδίαν καθίστανται. Και νυν μεν διχή διανεμηθέντεςαντιψάλλουσιν αλλήλοις, ομου μεν την μελέτην των λογίων εντεύθεν κρατύνοντες, ομού δε και την προσοχήν και το αμετεώριστον της καρδίας εαυτοίς διοικούμενοι. Έπειτα, πάλιν επιτρέψαντες ενί κατάρχειν του μέλους, οι λοιποί υπηχούσιν. Και ούτω εν τη ποικιλία της ψαλμωδίας την νύκτα διενεγκόντες, μεταξύ προσευχόμενοι, ημέρας ήδη υπολαμπούσης πάντες κοινή ως εξ ενός στόματος και μιάς καρδίας, τον της εξομολογήσεως ψαλμόν αναφέρουσι τω Κυρίω, ίδια εαυτού έκαστος τα ρήματα της μετανοίας ποιούμενοι». ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, ΟΜΙΛΊΑ ΛΣΤ’ εις την Α’ προς Κορινθίους, PG 61, 315: «Και γαρ μίαν εν εκκλησία δει φωνήν είναι αει, καθάπερ ενός όντος σώματος. Διά τούτο και ο αναγινώσκων μόνος φθέγγεται. Και αυτός ο την επισκοπήν έχων ανέχεται σιγή καθήμενος. Και ο ψάλλων ψάλλει μόνος. Κάν πάντες υπηχώσιν, ως εξ ενός στόματος η φωνή φέρεται». ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, Ομιλία ΙΑ’ εις το κατά Ματθαίον, PG 57, 200: «Αν δύο ψαλμούς ή τρεις υπηχήσαντες και τας συνήθεις ευχάς απλώς και ως έτυχε ποιούμενοι διαλυθήτε, νομίζετε αρκείν τούτο εις σωτηρίαν υμίν;». Πρβλ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ, Θεωρία, σ. 289.

Η ιστορία του ιερέα και του αγγέλου

Γ΄.

- «Ακόμη, δυστυχισμένε ιερέα, ζεις;» του λέγει ο Άγγελος.
- «Ζω, αφού εσύ με εδέσμευσες», απαντά ο ιερέας.
- «Και συ υπάρχεις εδώ, ακόμη;»

- «Υπάρχω, αφού και συ με εδέσμευσες», απαντά ο Άγγελος.
- «Έλα να συγχωρηθούμε», λέγει ο ιερέας στον Άγγελο.
«Συγχώρησέ με πρώτα εσύ και ύστερα να σε συγχωρήσω και εγώ».
- «Αν σε συγχωρήσω εγώ», του απαντά ο Άγγελος, «θα γίνεις αμέσως σκόνη και έτσι δεν θα μπορέσω να λάβω τη συγχώρηση από εσένα.  Συγχώρησέ με πρώτα εσύ και εγώ, να είσαι βέβαιος, ότι δεν θα σε αφήσω δεμένο».
        Και πράγματι, όπως είπε ο Άγγελος του Θεού, έτσι και έγινε.  Ο Άγγελος επανέκτησε τα φτερά του και ο ιερέας έγινε με μιας όλο χώμα.
        Ο Άγγελος ευχήθηκε στον Αρχιερέα να βρει έλεος από το Θεό,

για το καλό, το οποίο έκανε και για τους δύο, και ο Αρχιερέας λέγει στον Άγγελο·
- «Πολύ θα ήθελα να ψάλλεις λίγο, για να μπορέσω να ακούσω πως ψάλλετε και δοξολογείτε το Θεό εσείς οι Άγγελοι εκεί πάνω στον ουρανό».
- «Θα το ήθελα και εγώ, αλλά αν με ακούσεις να ψάλλω θα πεθάνεις, δεν θα αντέξεις», αποκρίνεται ο Άγγελος.  «Θα σου κάνω, όμως, το χατίρι και θα ανεβώ στον τρίτο ουρανό και από εκεί θα ψάλλω».
        Έτσι και έγινε.  Ο Αρχιερέας μόλις άκουσε την ουράνια μελωδια τον Αγγελικό ύμνο, έπεσε κάτω λιπόθυμος για αρκετές ώρες.  Ύστερα σηκώθηκε πάνω και αφού γύρισε πίσω στην πόλη του έγραψε αυτή την ιστορία, η οποία φαίνεται σαν παραμύθι, που είναι όμως πραγματική και αληθινή!

Η ιστορία του ιερέα και του αγγέλου

Β΄.

         Μετά από τρακόσια πενήντα χρόνια ο ιερέας έτυχε να παρευρίσκεται σε μια ομιλία του Επισκόπου της Επαρχίας που έμενε, και το θέμα της ομιλίας ήταν για τον Άγιο Μερκούριο.  Λέγει ο ιερέας στον Επίσκοπο: «Εγώ τα ξέρω από πρώτο χέρι, αφού ήμουνα εκεί».

        Ο Επίσκοπος παίρνει τον ιερέα κατ’ ιδίαν και μαθαίνει απ’ αυτόν όλο το ιστορικό της επιβιώσεώς του για τριακόσια πενήντα ολόκληρα χρόνια!
- «Τότε ο Άγγελος πρέπει να είναι ακόμη εκεί», απαντά ο Επίσκοπος, «και πρέπει να βρεθείτε και οι δύο στον ίδιο τόπο, για να μπορέσετε να αλληλοσυγχωρηθείτε».
       Ο ιερέας δεν είχε καθόλου τις δυνατότητες να πάει σε εκείνο το μέρος και έτσι ο καλός Επίσκοπος προθυμοποιήθηκε και ανέλαβε να βρει ζώα και όλα τα χρειαζούμενα για να πάνε στον τόπο εκείνο, στον οποίο μετά από τριακόσια χρόνια, μόνο χαλάσματα μπορούσες να βρεις και τίποτε άλλο.
        Ρωτώντας τους χωρικούς και με βάση τις οδηγίες του ιερέα, έφτασαν στο μέρος εκείνο και πράγματι, βλέπουν εκεί τον Άγγελο να στέκεται πίσω από την Αγία Τράπεζα, όπως τον άφησε τότε ο ιερέας.
(συνεχίζεται)

Η ιστορία του ιερέα και του αγγέλου

        Σε ένα από τα πολλά χειρόγραφα του Αγίου Όρους αναφέρεται η εξής ιστορία· Στον ιερό ναό του Αγίου Μερκουρίου υπήρχε ένας ιερέας ο οποίος, από βραδύς, ήπιε πολύ κρασί και δυστυχώς εμέθυσε, με αποτέλεσμα να έχει σαρκική πτώση.  Εν πάση περιπτώσει, το πρωί ήτανε γιορτή και ο ιερέας λειτούργησε.

        Όταν τελείωσε τη Θεία Λειτουργία, ένας Άγγελος τον έλεγξε και λέγει σ’ αυτόν με λύπη·
- «Δυστυχισμένε ιερέα, τι ήταν αυτό, το οποίο έκανες σήμερα;»
- «Ποίος είσαι εσύ, που με ελέγχεις;» απαντά ο ιερέας.

- «Άγγελος είμαι, δεν με βλέπεις;»
- «Να μείνεις εκεί που είσαι, δεσμευμένος, σε επιτιμώ», απαντά ο ιερέας.
- «Και σύ», του λέγει ο Άγγελος, «να είσαι δεσμευμένος να μη δεις θάνατον, εκτός εάν εγώ σε συγχωρήσω».
        Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ο μεν Άγγελος να «αποπτερωθεί» και να μείνει εκεί πίσω από την Αγία Τράπεζα, ενώ ο ιερέας να ζήσει για τριακόσια πενήντα χρόνια!  Έφυγε ο ιερέας από εκείνο το μέρος και έκανε – για λόγους οικονομικούς, επειδή δεν μπορούσε να ασκήσει κάποιο επάγγελμα – τον ιερέα.

(συνεχίζεται)

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ, ΟΙ ΗΧΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΑΓΩΓΕΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΟΥΛΟΥ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ

ΣΤ΄.

Χριστόδουλος Βασιλειάδης

ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΑΓΩΓΕΣ

 

α. Δύο τετάρτα (2/4)

1. Η μεσαρίτισσα

2. Η καρπασίτισσα

3. Η παφίτισσα

4. Η πιτσιλλίσιμη ή ζωδιάτισσα

5. Μαρούλλα μου

6. Κότζινη τριανταφυλιά μου

7. Εβραιοπούλλα (παραλλαγή Α΄)

8. Τα μάτια τα γιαλλούρικα

9. Ίσια

10. Χορός κρητικός (σούστα)

11. Αβκορίτισσα

12. Τηλλυρκώτισσα

13. Πετρακκούρος

14. Η λεβεντιά

15. Μηλιά μου

16. Το γιασεμίν

17. Τραγούδι της σούσας (Παραλλαγή Α΄)

18. Τραγούδι της σούσας (Παραλλαγή Β΄)

19. Τραγούδι του γάμου (Παραλλαγή Γ΄)

20. Τραγούδι ποιμενικό (Που πάεις αίγια κότζινη)

21. Τραγούδι ποιμενικό (ο βοσκός)

22. Συρτός παφίτικος

23. Ψιντρή βασιλιτζιά μου (συρτός γυναικείος)

24. Πκιάστε κοπέλλες (χορός τρίτος γυναικείος)

25. Αγαπώ την τζι αγαπά με (συρτός)

26. Νανούρισμα (Παραλλαγή Β΄)

27. Νανούρισμα (Παραλλαγή Γ΄)

28. Ο Κανάρης (ευτράπελον)

29. Τρεις καλογήροι κρητικοί

30. Τρεις όμορφες

31. Το όνειρον της κόρης

32. Παπαδκιά (Λευκαρίτικον)

33. Ντήλι ντήλι (κλιμακωτό)

34. Η Θεονίτσα (Παραλλαγή Β΄)

35. Η Θεονίτσα (Παραλλαγή Γ΄)

36. Οι καραμάνοι

37. Η πελλομάνα

38. Ο Τζιυπριανός

39. Της αναστάσεως (Εκκλησιαστικόν τραγούδι)

 

β. Τρία τέταρτα 3/4

1. Μπάλος πρώτος (χορός ανδρικός)

2. Μπάλος δεύτερος (χορός ανδρικός)

3. Μοιρολόγια (Παραλλαγή Α΄)

4. Μοιρολόγια (Παραλλαγή Β΄)

5. Σαββάκκος

6. Ασιερόμπασμα

 

γ. Μικτός χρόνος 2/4 και 3/4

1. Η καμηλαρίσιμη

2. Ο πνιγμός

3. Λενουκκού

 

δ. Τέσσερα τέταρτα (4/4)

1. Η πεγιώτισσα

2. Τσιάκκαρα μάκκαρα

3. Εβραιοπούλλα (παραλλαγή B΄)

 

ε. Δύο όγδοα (2/8)

1. Ποιητάρικα (ποιητάρικες φωνές), (παραλλαγή Β΄)

2. Ποιητάρικα (ποιητάρικες φωνές), (παραλλαγή Γ΄)

 

στ. Τρία όγδοα (3/8)

1. Τέσσερα παλληκάρια

2. Ποιητάρικα (ποιητάρικες φωνές), (παραλλαγή Α΄)

3. Ο χάροντας

 

ζ. Τέσσερα όγδοα (4/8)

1. Νανούρισμα (Παραλλαγή Α΄)

 

η. Πέντε όγδοα (5/8)

1. Τραγούδι της σούσας (Παραλλαγή Γ΄)

2. Το πιπέριν (ευτράπελον)

 

θ. Επτά όγδοα (7/8)

1. Τρεις εληές

2. Αγαπησά την

3. Αρκοντογιός

4. Τραγούδι του γάμου (Παραλλαγή Δ΄)

5. Έλα γιε του Γιακουμή

6. Πνιγμός Χατζήδων

 

ι. Εννέα όγδοα (9/8)

1. Το μήλον (χορός καρσιλαμάς ανδρικός)

2. Η Τταλλού (λωμικόν παφίτικον)

3. Ο Κολιός (ευτράπελον)

 

ια. Τρία τέταρτα και πέντε τέταρτα (3/4 και 5/4)

1. Θρήνος της Παναγίας (Εκκλησιαστικόν τραγούδι) (Παραλλαγή Α΄, Β΄ και Γ΄)

 

ιβ. Τρία όγδοα και δύο όγδοα (3/8 και 2/8)

1. Ο χάροντας

2. Ο Χατζηαρκυρός

3. Ο πρωτόπλαστος Αδάμ

4. Η Αντρονίκη

5. Το πλούμισμα

 

ιγ. Τρία όγδοα και πέντε όγδοα (3/8 και 5/8)

1. Ο Μανώλης

2. Η Θεονίτσα (Παραλλαγή Α΄)

3. Η αλευρού

 

ιδ. Δύο όγδοα, τρία όγδοα και πέντε όγδοα (2/8, 3/8 και 5/8)

1. Τ’ άϊ Γιωρκού

2. Ο Λάζαρος (Εκκλησιαστικόν τραγούδι)

Ευχές Χριστουγέννων

 Σας ευχόμαστε καλά και ευλογημένα Χριστούγεννα!

Είθε ο Κύριος να ευλογεί πάντοτε και να αγιάζει

όλη την ανθρωπότητα!

Εκδόσεις Αγία Ταϊσία

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ, ΟΙ ΗΧΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΑΓΩΓΕΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΟΥΛΟΥ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ

E΄.

Χριστόδουλος Βασιλειάδης

ΔΡΟΜΟΙ

 

α. Χιτζάζ

1. Η καρπασίτισσα

2. Τραγούδι της σούσας (Παραλλαγή Α΄)

3. Μπάλος δεύτερος (χορός ανδρικός)

4. Μοιρολόγια (Παραλλαγή Α΄)

5. Μοιρολόγια (Παραλλαγή Β΄)

6. Το όνειρον της κόρης

7. Ο Χατζηαρκυρός

β. Χιτζαζκιάρ

1. Νανούρισμα (Παραλλαγή Γ΄)

 

γ.  Ματζόρε

1. Μηλιά μου

2. Το γιασεμίν

3. Τραγούδι του γάμου (Παραλλαγή Α΄)

4. Τραγούδι του γάμου (Παραλλαγή Γ΄)

5. Τραγούδι ποιμενικό (Που πάεις αίγια κότζινη)

6. Μπάλος πρώτος (χορός ανδρικός)

7. Τρεις όμορφες

δ. Νησιώτικο μινόρε

1. Η μεσαρίτισσα

2. Η παφίτισσα

3. Η καμηλαρίσιμη

4. Η πιτσιλλίσιμη ή ζωδιάτισσα

5. Η πεγιώτισσα

6. Τσιάκκαρα μάκκαρα (Η εισαγωγή, στο ψηλό τετράχορδο, είναι σε δρόμο χιτζιαζκιάρ, ή σε αρμονικό μινόρε).

7. Μαρούλλα μου

8. Κότζινη τριανταφυλιά μου

9. Εβραιοπούλλα (παραλλαγή B΄)

10. Τα μάτια τα γιαλλούρικα

11. Τέσσερα παλληκάρια

12. Χορός κρητικός (σούστα)

13. Αβκορίτισσα

14. Τηλλυρκώτισσα

15. Πετρακκούρος

16. Τρεις εληές

17. Η λεβεντιά

18. Αγαπησά την

19. Αρκοντογιός

20. Τραγούδι της σούσας (Παραλλαγή Β΄)

21. Τραγούδι της σούσας (Παραλλαγή Γ΄)

22. Τραγούδι του γάμου (Παραλλαγή Δ΄)

23. Τραγούδι ποιμενικό (ο βοσκός)

24. Συρτός παφίτικος

25. Ψιντρή βασιλιτζιά μου (συρτός γυναικείος)

26. Αγαπώ την τζι αγαπά με (συρτός)

27. Το μήλον (χορός καρσιλαμάς ανδρικός)

28. Νανούρισμα (Παραλλαγή Α΄)

27. Νανούρισμα (Παραλλαγή Β΄)

28. Έλα γιε του Γιακουμή

29. Η Τταλλού (κωμικόν παφίτικον)

30. Ο Κανάρης (ευτράπελον)

31. Ο Κολιός (ευτράπελον)

32. Ποιητάρικα (ποιητάρικες φωνές), (παραλλαγή Α΄)

33. Ποιητάρικα (ποιητάρικες φωνές), (παραλλαγή Β΄)

34. Ποιητάρικα (ποιητάρικες φωνές), (παραλλαγή Γ΄)

35. Σαββάκκος

36. Τρεις καλογήροι κρητικοί

37. Ασιερόμπασμα

38. Παπαδκιά (Λευκαρίτικον)

39. Το πιπέριν (ευτράπελον)

40. Ντήλι ντήλι (κλιμακωτό)

41. Ο χάροντας

42. Λενουκκού

42. Η Θεονίτσα (Παραλλαγή Α΄)

43. Πνιγμός Χατζήδων

44. Τ’ άϊ Γιωρκού

45. Ο πρωτόπλαστος Αδάμ

46. Οι καραμάνοι

47. Η αλευρού

48. Η πελλομάνα

49. Ο Τζιυπριανός

50. Η Αντρονίκη

51. Το πλούμισμα

52. Θρήνος της Παναγίας (Παραλλαγή Α΄, Β΄ και Γ΄)

53. Ο Λάζαρος (Εκκλησιαστικόν τραγούδι)

54. Της αναστάσεως (Εκκλησιαστικόν τραγούδι)

 

ε. Νησιώτικο μινόρε και σαμπάχ

1. Η μεσαρίτισσα

2. Η πιτσιλλίσιμη ή ζωδιάτισσα

 

στ. Ματζόρε

1. Εβραιοπούλλα (παραλλαγή Α΄)

2. Ο Μανώλης

 

ζ. Νησιώτικο μινόρε και χιτζάζ

1. Ίσια

2. Ο χάροντας

3. Η Θεονίτσα (Παραλλαγή Β΄)

4. Η Θεονίτσα (Παραλλαγή Γ΄)

 

η. Ματζόρε και χιτζάζ

1. Πκιάστε κοπέλλες (χορός τρίτος γυναικείος)

(συνεχίζεται)

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ, ΟΙ ΗΧΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΑΓΩΓΕΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΟΥΛΟΥ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ

Δ΄.

Χριστόδουλος Βασιλειάδης

5. Δρόμοι, ήχοι και ρυθμοί των δημοτικών τραγουδιών

Κατ’ αρχήν θα θέλαμε να προβούμε στη διαπίστωση ότι στα δημοτικά τραγούδια δεν υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ του α΄ και του πλαγίου α΄ ήχου. Ένα τραγούδι του α΄ ήχου κάλλιστα θα μπορούσε να ανήκει στον πλάγιο του α΄ (όχι όμως το αντίθετο). Οι διαχωριστικές γραμμές δεν είναι ευδιάκριτες. Αυτό συμβαίνει όχι μόνο στα δημοτικά τραγούδια αλλά και στην ψαλτική τέχνη σε σύγχρονες κυρίως συνθέσεις[1].

Επί πλέον οι ήχοι στην ψαλτική τέχνη υποδεικνύουν συγκεκριμένη κίνηση μελωδίας. Δεν υπάρχει η ελευθερία να αυτοσχεδιάζουμε στη βυζαντινή μουσική, αλλά υπάρχουν συγκεκριμένες θέσεις. Επομένως τα δημοτικά τραγούδια τα κατατάσσουμε σε ήχους κατ’ οικονομία. Το ίδιο σχετικώς ισχύει και για τους δρόμους. Οι δρόμοι ακολουθούν συγκεκριμένη μελωδική και ρυθμική δομή. Τα δημοτικά τραγούδια έχουν το καθένα τη δική τους μελωδική κίνηση. Επομένως και τους δρόμους τους χρησιμοποιούμε απλά ενδεικτικά της κλίμακας, στην οποία ανήκουν τα τραγούδια.

Επίσης δεν υπάρχουν συγκεκριμένες κλίμακες, στις οποίες να κατατάσσουμε τα τραγούδια, αλλά γίνονται συνεργασίες τετραχόρδων.

Όπως βλέπουμε στην πιο κάτω ταξινόμηση των τραγουδιών, ο δρόμος, που χρησιμοποιείται πιο πολύ είναι το νησιώτικο μινόρε, οι ήχοι που χρησιμοποιούνται περισσότερο είναι ο πρώτος και ο πλάγιος του πρώτου ενώ η πιο πολυχρησιμοποιούμενη χρονική αγωγή είναι τα δύο τέταρτα.

---

[1] Βλ. π.χ. Άξιον εστίν, Μιχαήλ Χατζηαθανασίου, ήχος α΄ επτάφωνος.

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ, ΟΙ ΗΧΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΑΓΩΓΕΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΟΥΛΟΥ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ

Γ΄.

Χριστόδουλος Βασιλειάδης

3. Προσέγγιση στην εργογραφία του (έντυπες μουσικές του εκδόσεις)

Ο Θεόδουλος Καλλίνικος από το 1937 εξέδωσε δεκαεπτά βιβλία σχετικά με τη βυζαντινή μουσική.

Α. Εκδόσεις βυζαντινής μουσικής

1. Πολυχρονισμός (1939)

2. Νέον Αναστασιματάριον (1943, 1958, 1971)

3. Εθνική Ψαλμωδία (1948)

4. Διάφορα βοηθήματα (1954)

5. Δοξαστάριον (1956)

6. Μεθοδικός οδηγός (1959, 1976, 1981)

7. Μουσικός Λειτουργικός Θησαυρός (1973)

8. Ειρμολόγιον (1976)

9. Μεγάλη Εβδομάς (1981)

10. Τριώδιον το Μέγα (1981)

11. Πεντηκοστάριον το χαρμόσυνον (1981)

12. Νεκρώσιμος ακολουθία (1981)

13. Μέγα θεωρητικόν (1981)

 

Β. Εκδόσεις ευρωπαϊκής μουσικής

1. Τα παιδικά τραγούδια (1937)

2. Κυπριακή λαϊκή μούσα (1951)

 

4. Κυπριακή λαϊκή μούσα

Το βιβλίο «Κυπριακή λαϊκή μούσα» αποτελείται από 218

σελίδες. Αποτελείται από τέσσερα μέρη. Στο πρώτο μέρος περιλαμβάνονται δημοτικά τραγούδια του τραπεζιού, στο δεύτερο μέρος δημοτικά τραγούδια του τραπεζιού, του χορού και διάφορα, στο τρίτο μέρος δημοτικά τραγούδια της σούσας, του γάμου, ποιμενικά και του χορού και στο τέταρτο μέρος δημοτικά τραγούδια νανουρίσματα, μοιρολόγια, κωμικά, ποιητάρικα και διάφορα. Το βιβλίο περιέχει τα δημοτικά τραγούδια τόσο σε βυζαντινή όσο και σε ευρωπαϊκή σημειογραφία.

Όπως αναφέρει ο Θεόδουλος Καλλίνικος, η συλλογή των δημοτικών τραγουδιών της Κύπρου, που εκδίδει αποβλέπει σε δύο κατευθύνσεις:

α. Στο να αποκαλύψει τους πνευματικούς θησαυρούς, που έχει

η αγαπητή μας Κύπρος και να πλουτίσει έτσι την καλλιτεχνική ιστορία της και συγχρόνως στο να προσθέσει στις τόσες μαρτυρίες γύρω από την ελληνικότητα της και την αδιάσειστη απόδειξη, την οποία παρέχει η κοινότητα των λαϊκών μας τραγουδιών με εκείνα της Ελλάδας, κοινότητα που απαντά στους ρυθμούς, τις κλίμακες των τραγουδιών μας και που μαρτυρείται από την πανάρχαια, την ομηρική και αρκαδική καταγωγή τους και από το λεξιλόγιο τους.

β. στο να διασώσει από βέβαιη καταστροφή και εξαφάνιση τη λαϊκή μας Μούσα, η οποία τόσο σοβαρά κινδυνεύει να φθαρεί από την εισβολή των ξένων μουσικών σκοπών και μελωδιών, ώστε τελικά να εκλείψει, συγχρόνως δε να προσφέρει νέες άφθονες πηγές για μελέτη και πλουτισμό της λαογραφίας της πατρίδας μας. (Καλλίνικος, 1951: εισαγωγή).

Ο Θεόδουλος Καλλίνικος ακόμη στην εισαγωγή του αναφέρει ότι, όσον αφορά την λαϊκή ποίηση έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες καταγραφής και μελέτης. Όμως για την μουσική των δημοτικών μας τραγουδιών δεν έχει γίνει καμιά φροντίδα να καταγραφούν και διασωθούν.

Για το σκοπό της καταγραφής των δημοτικών τραγουδιών, ο Θεόδουλος Καλλίνικος εργάστηκε για δεκαπέντε χρόνια, αφού περιήλθε ολόκληρη την Κύπρο. Πολλές φορές έβρισκε ακατέργαστο θησαυρό, άλλοτε όμως επηρεασμένο από διάφορες εξωγενείς περιστάσεις. Όμως η αγάπη του προς το έργο που επιτελούσε, τον βοηθούσε να ξεπεράσει όλες τις δυσκολίες.

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ, ΟΙ ΗΧΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΑΓΩΓΕΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΟΥΛΟΥ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ

Β΄.

Χριστόδουλος Βασιλειάδης

2. Βιογραφική αναφορά

Ο Θεόδουλος Καλλίνικος γεννήθηκε στο Λευκόνοικο της επαρχίας Αμμοχώστου στα 1904. Μαθήτευσε κοντά στον Στυλιανό Ελευθεριάδη (Χουρμούζιο) και στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών. Εκεί εκτός από τη βυζαντινή έμαθε και ευρωπαϊκή μουσική.

Στα 1925 διορίστηκε διευθυντής της Σχολής Εκκλησιαστικής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου. Η σχολή αυτή ιδρύθηκε στα 1925 στο προάστιο Μεσαορίας και μεταφέρθηκε στα 1937 στην Λευκωσία. Σε ηλικία 45 χρόνων διορίστηκε καθηγητής της βυζαντινής μουσικής στην Ιερατική Σχολή «Απόστολος Βαρνάβας». Υπηρέτησε ως καθηγητής για 38 χρόνια, από το 1949 μέχρι το1987. Επίσης διετέλεσε καθηγητής της βυζαντινής μουσικής στην Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου για 26 χρόνια (από το1959 μέχρι το 1985).

Υπηρέτησε στον καθεδρικό ναό του αγίου Ιωάννου στην αρχιεπισκοπή Κύπρου από το 1935. Έλαβε μέρος σε διεθνή συνέδρια. Τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις. Βραβεύτηκε για το έργο του από την Ακαδημία Αθηνών.

ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ, ΟΙ ΗΧΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΑΓΩΓΕΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΓΡΑΦΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΟΥΛΟΥ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ

A΄.

Χριστόδουλος Βασιλειάδης

1. Εισαγωγικά

Χαρισματική αναμφίβολα προσωπικότητα στο παραδοσιακό μουσικό γίγνεσθαι της μεγαλονήσου του 20^ου αιώνα, ο Θεόδουλος Καλλίνικος αποτελεί το θέμα της παρούσης εργασίας. Η μελισταγής

μουσική παρουσία του σφράγισε ανεξίτηλα το πολιτιστικό πρόσωπο της Κύπρου πάνω από ογδόντα χρόνια, και συνεχίζει να ζει στις μνήμες και καρδιές των πολυπληθών μαθητών και ακροατών του. Θα επιχειρήσουμε στη συνέχεια να ομαδοποιήσουμε τα δημoτικά τραγούδια, που κατέγραψε στο βιβλίο του, με τίτλο «Κυπριακή Λαϊκή Μούσα» (1951). Το βιβλίο αυτό είναι η πρώτη συλλογή Κυπριακής παραδοσιακής μουσικής που εκδόθηκε στην Κύπρο και περιλαμβάνει παραδοσιακά τραγούδια που μαζεύτηκαν από την Κυπριακή ύπαιθρο κατά τη δεκαετία του 1920 και μετά. Η ομαδοποίηση των τραγουδιών θα γίνει σύμφωνα με τον δρόμο, το ήχο και τον ρυθμό, που ακολουθούν, αφού προηγουμένως αναφερθούμε σε κάποια σύντομα βιογραφικά στοιχεία.

(συνεχίζεται)

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΩΣ ΠΗΓΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ

Z΄.

Ευχόμαστε και σήμερα να αναδειχθούν απόγονοι των μεγάλων αυτών συνθετών, όπως του Bach, του Handel, του Σαιν-Σανς και να υπάρξουν νέες συνθέσεις μέσα στα πλαίσια του 21^ου αιώνα. Ακόμη θα θέλαμε να παροτρύνουμε τους μαθητές του ωδείου μας να ασχοληθούν με την ερμηνεία έργων για διάφορα όργανα, που έχουν συντεθεί για την γιορτή των Χριστουγέννων. Δεν ενδείκνυται να ασχολούμαστε μόνο με τα κομμάτια των εξετάσεων αλλά να κάνουμε και κάποιες χριστουγεννιάτικες ανάπαυλες, οι οποίες αναζωογονούν το ενδιαφέρον του μαθητή στην πορεία του προς την εκμάθηση του οργάνου που διάλεξε για να μάθει.

 

Ευχόμαστε σε όλους καλά Χριστούγεννα!

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΩΣ ΠΗΓΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ

ΣΤ΄.

Τέλος θα ήθελα να σταθώ σε μια λεπτομέρεια, την οποία ίσως να μην έχουμε προσέξει αλλά είναι σημαντική. Βλέποντας την εικόνα της γεννήσεως του Ιησού Χριστού μπορούμε να διακρίνουμε διάφορα γεγονότα, τα οποία συνέβησαν σε διαφορετικές χρονολογίες αλλά στην εικόνα απεικονίζονται όλα μαζί. Με αυτό τον

τρόπο βλέπουμε την διαχρονικότητα της μηνύματος των Χριστουγέννων. Στην εικόνα απεικονίζεται ο Ιωσήφ να έχει λογισμούς για το πώς έχει μείνει έγκυος η Παναγία, αφού δεν είχαν σαρκική σχέση. Αυτό συνέβηκε κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης της Παναγίας. Βλέπουμε ακόμη τους ποιμένες, οι οποίοι προσκυνούν το θείο βρέφος. Αυτό συνέβηκε το βράδυ της γεννήσεως του Ιησού. Βλέπουμε τους μάγους να οδηγούνται από το αστέρι προς τη Βηθλεέμ και να προσκυνούν τον Ιησού. Αυτό συνέβηκε δύο χρόνια μετά την γέννηση, όταν ο Ιωσήφ και η Παναγία πήγαν για προσκύνημα στον τόπο όπου γεννήθηκε ο Ιησούς. Βλέπουμε τέλος τις δύο γυναίκες να λούζουν το Ιησού, γεγονός το οποίο συνέβηκε κατά την μετάβαση της Παναγίας, του Ιωσήφ και του Ιησού στην Αίγυπτο. Αυτοί και άλλοι πολλοί είναι οι λόγοι που οι συνθέτες εμπνεύστηκαν από την γιορτή των Χριστουγέννων για να συνθέσουν έργα αφθάστου ωραιότητας.

(συνεχίζεται...)

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΩΣ ΠΗΓΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ

   ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ

E΄.

Η μουσική θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν έχει όριο ηλικίας. Συνήθως υπάρχει η εντύπωση ότι η μουσική είναι μόνο για τα

παιδιά. Αυτό είναι σοβαρό λάθος. Η μουσική απευθύνεται σε όλες της ηλικίες και για όλους τους ανθρώπους. Έχουμε παραδείγματα μαθητών μας, οι οποίοι ξεκίνησαν την εκμάθηση ενός οργάνου ή τη φωνητική μουσική σε ώριμη ηλικία και έφθασαν σε αρκετά αξιοζήλευτο επίπεδο. Επομένως δεν είναι ποτέ αργά για όποιον θέλει να αρχίσει να ασχολείται με τη μουσική.

(συνεχίζεται...)

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΩΣ ΠΗΓΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ

  ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ

Δ΄.

Έχει λοιπόν η μουσική τεράστια επίδραση στην ψυχή και στο σώμα του ανθρώπου. Είναι λοιπόν σημαντικό τόσο τα παιδιά όσο και οι μεγάλοι να ασχολούνται με την μουσική. Επιβάλλεται ακόμη και οι

γονείς να συμπαραστέκονται στα παιδιά, τα οποία προσπαθούν να μάθουν την τέχνη και επιστήμη της μουσικής. Εάν τα παιδιά αγαπήσουν αυτό που κάνουν, τότε η εκμάθηση της μουσικής θα είναι εύκολη υπόθεση. Εάν αντίθετα θεωρήσουν την εκμάθηση της μουσικής ως αγγαρεία, τότε ότι και να κάνουν θα τους είναι ένα φορτίο δυσβάστακτο. Γι’ αυτό επιβάλλεται ότι κάνουν τα παιδιά να το κάνουν με αγάπη και μεράκι.

(συνεχίζεται...)

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΩΣ ΠΗΓΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ

 ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ

Γ΄.

Πολλοί λοιπόν από τους συνθέτες ήταν βαθύτατα θρησκευόμενοι άνθρωποι και εμπνεύστηκαν από το γεγονός της κατά σάρκα

γέννησης του Θεού Λόγου. Είναι σημαντικό να τονίσουμε τη χρησιμότητα της μουσικής σε όλες τις φάσεις της ζωής του ανθρώπου. Ακούγοντας ο άνθρωπος κάθε είδους ποιοτική μουσική, είτε κλασσική είτε σύγχρονη, ηρεμεί η ψυχή του και γενικά ο όλος άνθρωπος. Αυτή τη ψυχική ειρήνη είναι που μεταδίδουν τα έργα των προαναφερθέντων συνθετών και σε μεταρσιώνουν προς δοξολογία του Θεού.

Η μουσική ακόμη έχει θεραπευτικές ικανότητες, και αυτή της την ιδιότητα εξετάζει ο κλάδος της μουσικοθεραπείας, ο οποίος υπάρχει

σε πολλά πανεπιστήμια. Τη μουσική ως μέσο θεραπείας διαφόρων ασθενειών κατανόησαν και οι αρχαίοι λαοί, οι οποίοι την χρησιμοποίησαν σε διάφορες τελετές. Οι αρχαίοι έλληνες χρησιμοποίησαν το κρόταλο του Αρχύτα, ένα κρουστό θα λέγαμε παιδικό όργανο, προκειμένου να παίζουν τα παιδιά με αυτό και να μη σπάνε τα αντικείμενα, που ήταν γύρω τους. Αλλά και πολλοί άλλοι λαοί χρησιμοποίησαν τη μουσική ως μέσο θεραπείας.

(συνεχίζεται...)

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΩΣ ΠΗΓΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ

 ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ

B΄.

Τα Χριστούγεννα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης μετά από το Πάσχα. Το γεγονός της ενανθρωπήσεως του Ιησού Χριστού έχει γίνει πηγή έμπνευσης για πολλούς συνθέτες και για διάφορα σύνολα οργάνων.

Γιατί όμως τα Χριστούγεννα είναι πηγή έμπνευσης για τους πλείστους των συνθετών; Με τη γέννηση του θείου βρέφους γίνεται η συνδιαλλαγή μεταξύ Θεού και ανθρωπίνου γένους. Ακόμη με τη γέννηση του Ιησού Χριστού επανεγκαθιδρύεται η θεία ειρήνη (και όχι η ανθρώπινη ψεύτικη ειρήνη) στις ψυχές των ανθρώπων. Κατανοώντας αυτή τη σπουδαιότητα της γιορτής οι συνθέτες, εμπνέονται από αυτή και συνθέτουν εξαίσια έργα απαράμιλλου ωραιότητας. Η γέννηση του θείου βρέφους είναι ένα παγκόσμιο γεγονός. Δεν είναι απλά μια υπερφυσική γέννηση. Οι συνθέτες ψάχνοντας για πηγές, από όπου μπορούν να αντλήσουν την έμπνευσή τους, βρήκαν την πηγή, η οποία τροφοδοτεί τον όλο
άνθρωπο, ως ψυχοσωματική ολότητα και οντότητα. Οι μεγάλοι συνθέτες συνθέτουν έργα μεγαλειώδη ακριβώς γιατί η πηγή έμπνευσής τους είναι ένα κοσμοϊστορικό γεγονός, το οποίο σημάδεψε ανεξίτηλα τον ρουν της ιστορίας.

Βλέπουμε το βράδυ της γεννήσεως να συμβαίνουν παράδοξα πράγματα: Οι ποιμένες να καθοδηγούνται από άγγελο για να πάνε να προσκυνήσουνε το θείο βρέφος. Στρατιές αγγέλων να εμφανίζονται στους ποιμένες, δοξολογώντας τον Θεό. Οι μάγοι να βλέπουν το υπερφυσικό αστέρι, το οποίο να τους καθοδηγεί για δύο ολόκληρα χρόνια και τελικά να προσκυνούν τον Ιησού στην οικία, στην οποία διέμεναν κατά την παραμονή τους στη Βηθλεέμ.

(συνεχίζεται...)

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΩΣ ΠΗΓΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ

Αγαπητοί φίλοι, συνάδελφοι και μαθητές,

Απόψε, μέσα στο ζεστό αυτό κλίμα της συναυλίας ακούμε εύηχες χριστουγεννιάτικες μελωδίες, τις οποίες με πολύ ζήλο και δεξιοτεχνία προσπαθούν να ερμηνεύσουν οι μαθητές. Ξεκινήσαμε με παραδοσιακά βυζαντινά και κυπριακά κάλαντα και ακολούθησαν έργα από το κλασσικό και σύγχρονο ρεπερτόριο, πλαισιούμενα από χορογραφίες της σχολής μπαλέτου. Στη συνέχεια θα ακούσουμε και έργα μοντέρνου ρεπερτορίου.

Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή στις χριστουγεννιάτικες μελωδίες βλέπουμε ότι από πολύ νωρίς οι συνθέτες αρχίζουν να γράφουν έργα με έμπνευση τα Χριστούγεννα. Τα πρώτα τραγούδια, λιτανείες και ύμνοι για τα Χριστούγεννα ήταν έργα στα λατινικά προορισμένα για την θεία Λειτουργία. Κατά τον 13^ο αιώνα αναπτύσσονται τα κάρολς, γραμμένα στην καθομιλουμένη υπό την επίδραση του αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης.

Ο γερμανός συνθέτης και οργανίστας Heirich Schutz συνέθεσε στα 1664 χριστουγεννιάτικο ορατόριο.

Στην εποχή Μπαρόκ ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ έγραψε το χριστουγεννιάτικο ορατόριο για τα Χριστούγεννα του 1734. Το ορατόριο είναι θρησκευτική μουσική χωρίς σκηνική δράση για ορχήστρα, χορωδία και σολίστες. Το χριστουγεννιάτικο ορατόριο του Μπαχ είναι χορωδιακό έργο για σολίστες, χορωδία και ορχήστρα. Το κείμενο είναι του Christian Friedrich Henrici (Picander), και βασίζεται πάνω στην βιβλική ιστορία της γεννήσεως του Ιησού με σχόλια.

Ο George Frideric Handel κατά την ίδια εποχή που έζησε ο Μπαχ συνέθεσε το πασίγνωστο ορατόριο «ο Μεσσίας», σε λιμπρέτο επιλογή από χειρόγραφα του Charles Jennens. Το ορατόριο αυτό συνέθεσε ο Χαίντελ στην αγγλική γλώσσα το 1741, σε ηλικία 56 χρόνων.

Αργότερα, κατά το δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα και αρχές του

εικοστού ο Καμίλ Σαιν-Σάνς συνέθεσε το Χριστουγεννιάτικο ορατόριο, έργο 12 (στα γαλλικά: Oratorio de Noel). Ο Camille Saint-Saens έγραψε το Ορατόριο σε λιγότερο από ένα δεκαπενθήμερο, γεγονός το οποίο είναι πραγματικός άθλος, και το συμπλήρωσε δέκα μέρες πριν από την πρεμιέρα του τα Χριστούγεννα του 1858. Σημειωτέον ότι χθες, 16 Δεκεμβρίου, κλείνουν 90 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου αυτού γάλλου συνθέτη.

Αγία Ταϊσία Ορθόδοξο Ενημερωτικό Δελτίο Εκδόσεων «Αγία Ταϊσία»

 Τεύχος Α’  Λευκωσία Δεκέμβριος 2020

«Ο πλάσας με, ελέησον με»
Η Αγία Ταϊσία

E΄.

Τότε ο Αββάς Σεραπίων επέστρεψε από τον Αββά Αντώνιο και με χαρά μπήκε στο γυναικείο μοναστήρι, και άνοιξαν την πόρτα του

κελιού, και ήθελε να την βγάλει έξω από το κελί.  Αλλά η Αγία Ταϊσία αφού έμαθε αυτό, τον παρακαλούσε λέγοντας· «Επίτρεψε μου, τίμιε Πάτερ, να μείνω μέχρι τον θάνατό μου στο κελί αυτό· γιατί είναι πολλές οι αμαρτίες μου και θέλω να μου τις συγχωρήσει ο Θεός».
       Λέγει δε σ’ αυτήν ο Γέροντας· «Ήδη ο Θεός σε ευσπλαγχνίσθηκε για την ταπείνωσή σου, και ελέησε και δέχθηκε τη μετάνοιά σου».  Είπε πάλι σ’ αυτόν η μακαρία· «Πίστεψέ με, τίμιε Πάτερ, από την ώρα κατά την οποία μπήκα στο κελί αυτό έκανα τις αμαρτίες μου μεγάλο φορτίο και τις έστησα μπροστά μου.  Και όπως δεν σταμάτησα να αναπνέω, έτσι καθόλου δεν ξέχασα τις αμαρτίες μου, ούτε για μια ώρα, μέχρι αυτή τη στιγμή».  Και λέγει σ’ αυτήν ο Γέροντας· «Όχι για τη μετάνοιά σου, αλλά για το λογισμικό σου αυτό, το οποίο έχεις, γιατί έδωσες όλο σου τον εαυτό στο Χριστό, σε συγχώρησε».
       Και έτσι την έβγαλε έξω από το κελί και μετά τη μεγάλη της αυτή μετάνοια ήταν με τις μοναχές μόνο δεκαπέντε μέρες.  Αφού δε
συμπληρώθηκαν οι δεκαπέντε μέρες, εκοιμήθη η μακαρία Ταϊσία και έλαβε με δόξα και τιμή πολλή την επουράνιο Βασιλεία.  Η μνήμη της εορτάζεται στις 8 Οκτωβρίου.

Αγία Ταϊσία Ορθόδοξο Ενημερωτικό Δελτίο Εκδόσεων «Αγία Ταϊσία»

Τεύχος Α’  Λευκωσία Δεκέμβριος 2020

«Ο πλάσας με, ελέησον με»
Η Αγία Ταϊσία

Δ΄.

           Έκαμε λοιπόν έτσι η μακαρία Ταϊσία σ’ εκείνο το κελί τρία χρόνια.  Βλέποντας δε ο Αββάς Σεραπίων τη μετάνοιά της, τη λυπήθηκε και πήγε στο Μέγα Αντώνιο για να μάθει απ’ αυτόν εάν

συγχώρησε ο Θεός τις αμαρτίες της.  Αφού λοιπόν πήγε σ’ αυτόν του διηγήθηκε όλα τα γεγονότα γύρω από την Ταϊσία.  Αμέσως τότε ο Άγιος Αντώνιος κάλεσε τους μαθητές του και τους λέγει· «Κλειστείτε ο καθένας στο κελί του όλη τη νύκτα και προσευχηθείτε στο Θεό για να γνωρίσουμε τι θα αποκαλύψει σε μας ο Θεός για το ζήτημα αυτό, για το οποίο ήλθε σε μας ο Αββάς Σεραπίων».  Έκαναν λοιπόν ο καθένας από αυτούς όπως
διετάχθησαν.  Αφού πέρασε πολλή ώρα, προσέχει ο Αββάς Παύλος, ο μεγαλύτερος από τους μαθητές του Αγίου Αντωνίου, και βλέπει στον ουρανό κρεβάτι στρωμένο, σε μεγάλη τιμή και δόξα, και τρεις παρθένες οι οποίες κρατούσαν λαμπάδες μπροστά από το κρεβάτι και οι οποίες το εφύλασσαν και ήταν τοποθετημένο ένα στεφάνι αμάραντο πάνω στο κρεβάτι.  Είπε τότε ο Αββάς Παύλος από μέσα του· «Δεν θα είναι κανενός άλλου η δόξα αυτή και το στεφάνι, παρά μόνο του Πατέρα μου Αντώνιου».  Τότε ακούστηκε φωνή η οποία έλεγε σ’ αυτόν· «Δεν είναι, Παύλε, του πατέρα σου Αντώνιου, αλλά της Ταϊσίας, η οποία ήταν κάποτε πόρνη».  Αφού έγινε πρωί, διηγήθηκε την οπτασία στους Πατέρες και πληροφορήθηκαν όλοι, ότι δέχθηκε ο Θεός την μετάνοια της μακαρίας Ταϊσίας.

Αγία Ταϊσία Ορθόδοξο Ενημερωτικό Δελτίο Εκδόσεων «Αγία Ταϊσία»

Τεύχος Α’  Λευκωσία Δεκέμβριος 2020

«Ο πλάσας με, ελέησον με»
Η Αγία Ταϊσία

Γ΄.

 Αφού έκαμε αυτά η Αγία πήγε στο Γέροντα, ο οποίος την παρέλαβε και την εισήγαγε σε γυναικείο μοναστήρι και την έκλεισε σε ένα κελί, εσφράγισε δε και την πόρτα, και άφησε μόνο μια μικρή θυρίδα,

δια της οποίας θα έπαιρνε η Ταϊσία την τροφή της.

          Έδωσε οδηγίες ο Γέροντας στην Ηγουμένη του Μοναστηριού να δίνει σ’ αυτή κάθε δύο μέρες δύο ουγγιές ξερό ψωμί και λίγο νερό.  Είπε δε στο Γέροντα η μακάρια Ταϊσία μέσα από την θυρίδα· «Προσευχήσου, τίμιε Πάτερ μου, στο Θεό να συγχωρήσει τις πολλές μου αμαρτίες, τις οποίες έπραξα η άθλια».  Λέγει δε ο Γέροντας σ’  αυτήν· «Δεν είσαι άξια ούτε να προσεύχεσαι εσύ στον Θεό, ούτε και να ονομάζεις το πολυύμνητο Όνομά Του με τα χείλη σου, ή να απλώνεις τα χέρια σου σ’ αυτόν, γιατί τα χείλη σου είναι ακάθαρτα και τα χέρια σου μολυσμένα από τις ασωτίες, αλλά αυτό μόνο να κάνεις· έχε το μυαλό σου και την σκέψη σου στραμμένη προς την ανατολή και προς το Θεό, και να μη λέγεις τίποτε άλλο, παρά μόνο αυτά τα λόγια: «Κύριε και Θεέ μου, συ ο οποίος με έπλασες, ελέησόν με κατά το μέγα σου έλεος».

Αγία Ταϊσία Ορθόδοξο Ενημερωτικό Δελτίο Εκδόσεων «Αγία Ταϊσία»

Τεύχος Α’  Λευκωσία Δεκέμβριος 2020

«Ο πλάσας με, ελέησον με»
Η Αγία Ταϊσία

Β΄.

Αφού άκουσε ο Γέροντας τα λόγια αυτά λέγει σ’ αυτήν· «Γνωρίζεις ότι υπάρχει Θεός, και κρίση και ανταπόδοση και βασιλεία και κόλαση;»  Λέγει εκείνη· «Ναι, το ξέρω».  Ύστερα λέγει σ’ αυτήν ο Γέροντας· «Εφ’ όσον λοιπόν γνωρίζεις ότι υπάρχουν όλ’ αυτά, γιατί

καταστρέφεις τους ανθρώπους;»  Κατόπιν ο Γέροντας της έδειξε το μοναδικό (μοναχικό) σχήμα, που φορούσε κάτω από τα στρατιωτικά ρούχα και της απεκάλυψε την πραγματική αιτία για την οποία ήλθε σ’ αυτήν.  Τότε αυτή έπεσε στα πόδια του Γέροντα και έλεγε με δάκρυα στα μάτια· «Γνωρίζεις, Άγιε Πατέρα μου, εάν υπάρχει μετάνοια για τους αμαρτωλούς;  Δέχεται και εμένα ο Θεός, εάν μετανοήσω;»  Λέγει ο Γέροντας· «Ο Θεός είναι εύσπλαχνος και μακρόθυμος και δέχεται όλους όσους μετανοήσουν και γίνεται πολλή χαρά  ̎εν ουράν ω επι ενί αμαρτωλώ μετανοούντι  ̎(Λουκ. ιε΄7).  Τότε λέγει αυτή στον Άγιο· «Περίμενέ με, Πάτερ, μόνον τρείς ώρες και ύστερα κάνε με μένα ότι θέλεις για τα κακά, τα οποία έκανα· γιατί γνωρίζω ότι στάληκες από τον Θεό σ’ εμένα».  Ο Όσιος τότε της υπέδειξε που θα τον βρει και έφυγε.  Η Αγία τότε πήρε όλα όσα και αν είχε αποκτήσει από την πορνεία και τα έκαψε στη μέση της πόλης και έλεγε· «Ελάτε όλοι όσοι επορνεύσατε μαζί μου, και δέστε πως έκαψα όλα εκείνα τα οποία απέκτησα από την πορνεία».  Όσα έκαψε η Αγία κόστιζαν εξακόσιες λίτρες χρυσού, εκτός τα ρούχα και οι στολές.

(συνεχίζεται...)

Ορθόδοξο Ενημερωτικό Δελτίο Εκδόσεων «Αγία Ταϊσία»

Αγία Ταϊσία
Ορθόδοξο Ενημερωτικό Δελτίο

Εκδόσεων «Αγία Ταϊσία»
Τεύχος Α’  Λευκωσία Δεκέμβριος 2020
«Ο πλάσας με, ελέησον με»
Η Αγία Ταϊσία

A΄.

            Η μακαρία Ταϊσία ήταν όμορφη, πρόσχαρη και πολύ ωραία, όταν δε ήταν δεκαεφτά περίπου χρόνων, η μητέρα της, η οποία από μικρή την ωθούσε στο κακό, την οδήγησε σε πορνείο.
            Επειδή δε ήταν ωραία, εξαπλώθηκε παντού η φήμη της ωραιότητας του προσώπου της και σαν φλόγα κατέκαιε η μανία της αγάπης της τις καρδιές όλων όσων την έβλεπαν.  Πολλοί λοιπόν πωλούσαν όλα τα υπάρχοντά τους για να μπορέσουν να απολαύσουν την ωραιότητά της· και έτσι επειδή πωλούσαν όσα είχαν, έχασαν και τα ρούχα τους, για να εκπληρώσουν την επιθυμία τους.
            Όταν άκουσε ο Αββάς Σεραπίων γι’ αυτήν, προσευχήθηκε, φόρεσε ρούχα κοσμικά, πήρε δε μαζί του και ένα νόμισμα και πήγε σ’ αυτήν δήθεν ως στρατιώτης.  Αφού την βρήκε, της έδωσε το νόμισμα και εκείνη αφού τον πήρε χαρούμενη λέγει σ’  αυτόν
            Όταν άκουσε ο Αββάς Σεραπίων γι’ αυτήν, προσευχήθηκε, φόρεσε ρούχα κοσμικά, πήρε δε μαζί του και ένα νόμισμα και πήγε σ’ αυτήν δήθεν ως στρατιώτης.  Αφού την βρήκε, της έδωσε το νόμισμα και εκείνη αφού τον πήρε χαρούμενη λέγει σ’  αυτόν· «Ας μπούμε στο υπνοδωμάτιό μου».  Και ο Αββάς Σεραπιών της λέγει· «Ας μπούμε».  Όταν μπήκε ο Όσιος βλέπει ένα ψηλό κρεβάτι στρωμένο, στο οποίο εκάθησε η κοπέλα και προσκαλούσε τον γέροντα να ανέβει σ’ αυτό.  Τότε ο Γέροντας της λέγει· «Δεν
υπάρχει άλλο δωμάτιο πιο μέσα απ’ αυτό;» Του λέγει η κοπέλα· «Υπάρχει».  Τότε λέγει σ’ αυτήν ο Γέροντας· «Ας πάμε να καθίσουμε λίγο εκεί».  Λέγει η Ταϊσία· «Εφ όσον δεν μας βλέπει κανένας άνθρωπος εδώ, είναι καλύτερα να μιλήσουμε και να εκπληρώσουμε εδώ την επιθυμία μας, διότι όπου και αν πάμε μας βλέπει ο Θεός».