Στυλιανός Χουρμούζιος

 

(Πίνακας: Χριστόδουλου Βασιλειάδη)

Ο Στυλιανός Χουρμούζιος (το πραγματικό του όνομα ήταν Στυλιανός Ελευθεριάδης) υπήρξε αναμφίβολα μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στον χώρο της ψαλτικής τέχνης στην Κύπρο κατά τον 20^ο αιώνα. Έγραψε το θεωρητικό και συνέθεσε πλήθος ύμνων, τα οποία συμπεριέλαβε σε σειρά βιβλίων, με τίτλο «Εκκλησιαστική Σάλπιγξ». Στην παρούσα μελέτη επιχειρούμε μια πρώτη κριτική παρουσίαση του θεωρητικού του, που φέρει τίτλο «ο Δαμασκηνός». Η μελέτη μας επικεντρώνεται κυρίως στα πρωτότυπα θέματα, τα οποία παρουσιάζει ο Χουρμούζιος στο θεωρητικό του, καθώς επίσης και στα θέματα εκείνα, στα οποία υπάρχει διαφορά σε σχέση με άλλα θεωρητικά προ αυτού, της εποχής του, αλλά και νεώτερα. Η μεγάλη διαφορά του θεωρητικού του Στυλιανού Χουρμούζιου σε σχέση με άλλα θεωρητικά βρίσκεται κυρίως στα διαστήματα, τα οποία απέχει ένας φθόγγος από ένα άλλο στους διάφορους ήχους της βυζαντινής μουσικής. Ο Στυλιανός Χουρμούζιος εγκαινιάζει μια καινούργια θεωρία και αντίληψη για τη διαστηματική σχέση των φθόγγων μεταξύ τους. Στην ανακοίνωσή μας κατά την αντιπαραβολή των διαστημάτων των κλιμάκων μεταξύ τους κάνουμε μια σύγκριση των ήχων της βυζαντινής μουσικής με τις διάφορες κλίμακες της ευρωπαϊκής μουσικής. Σε ποιους ήχους ομοιάζει η βυζαντινή μουσική με την ευρωπαϊκή και σε ποιους ήχους διαφέρει; Επιχειρούμε μια κριτική των θέσεων του Χουρμούζιου με ταυτόχρονη παράθεση των δικών μας θέσεων. Επίσης ο Χουρμούζιος ερευνά το θέμα κατά πόσον μπορεί να γίνει ακριβής μεταγραφή βυζαντινών μελών δια της ευρωπαϊκής μουσικής. Η θέση που παίρνει είναι αρνητική, ότι δηλαδή είναι αδύνατη η μεταγραφή μελών με το υπάρχον ευρωπαϊκό μουσικό σύστημα σημειογραφίας, κυρίως διότι υπάρχει διαφορά κλιμάκων.