ΠΕΡΙ ΑΛΛΟΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΚΗΣ ΒΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΜΕΛΟΥΣ Α

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Πίνακας Χριστόδουλου Βασιλειάδη) 

        Ίσο ονομάζουμε στη ψαλτική τέχνη τον υπηχούντα βόμβο κατά την εκτέλεση στην εκκλησιαστική μελωδία[1]. Συνοπτικά έχουμε μια ποικιλία ειδών ισοκρατήματος. Το κλασσικό ισοκράτημα είναι η σταθερή υπήχηση πάνω στην βάση του εκάστοτε ήχου, χωρίς το ισοκράτημα να έχει καμιά σχέση με τις μελωδικές γραμμές, που εκτελεί ο ψάλτης ή η χορωδία. Έχουμε επίσης το εναλλασσόμενο ισοκράτημα, το οποίο είναι πιο πολύ επηρεασμένο από την αρμονία της δυτικής μουσικής. Έχουμε επίσης το διπλό ισοκράτημα, κατά το οποίο οι ισοκράτες κρατούν ταυτόχρονα δύο ισοκρατήματα (π.χ. στον ήχο πλάγιο του τετάρτου οι μισοί ισοκράτες κρατούν τη βάση ΝΗ ενώ οι άλλοι μισοί τον δεσπόζοντα φθόγγο ΔΙ) κατά την εκτέλεση ενός ύμνου.

        Γίνεται πολύς λόγος για τις αιτίες, που η βάση, την οποία παίρνει ένας ψάλτης ή μία χορωδία σταδιακά ανεβαίνει (ή και σπανιότερα κατεβαίνει) κατά την διάρκεια της εκτέλεσης ενός ύμνου. Μπορούμε να απαριθμήσουμε πολλούς λόγους, εξ αιτίας των οποίων η βάση ενός ύμνου σταδιακά ανεβαίνει.

        Ένας βασικός λόγος για την άνοδο του ίσου κατά την ώρα της ψαλμωδίας είναι η διάθεση του εκτελεστή και το πόσο δυνατά ψάλλει. Συνήθως όταν ψάλλουμε δυνατά έχουμε την τάση να ανεβάζουμε τη βάση. Στην μακρόχρονη πορεία μου στην έρευνα της ψαλτικής τέχνης δεν έχω συναντήσει περίπτωση, κατά την οποία η βάση ενός ήχου σταδιακά να κατεβαίνει. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις η βάση ενός ήχου είτε παραμένει στην αρχική του βάση είτε, το πιο σύνηθες, σταδιακά ανεβαίνει.

(συνεχίζεται)

---

[1] Βλ. Οικονόμου Χαραλάμπους, Βυζαντινής Μουσικής Χορδή, Θεωρητικόν, Πάφος 1940, σ. 149.