ΠΕΡΙ ΑΛΛΟΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΚΗΣ ΒΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΜΕΛΟΥΣ Δ

του Χριστόδουλου Βασιλειάδη

(Φωτογραφία Αλεξία Φιλίππου)

Εάν λοιπόν ο ισοκράτης χρησιμοποιεί το παραδοσιακό ισοκράτημα στον πλάγιο του τετάρτου ήχο, δηλαδή συνεχόμενο ΝΗ, η βάση του πλαγίου τετάρτου δεν θα ανεβαίνει μεν, αλλά πολλές φορές η σχέση ισοκρατήματος και μέλους δεν θα ακούγεται σωστή, λόγω του ότι ο μελωδός ή η χορωδία θα εκτελούν διαστήματα καθαρά, δηλαδή καθαρή πέμπτη (ΝΗ-ΔΙ) και καθαρή τετάρτη (ΔΙ-ΝΗ΄). Εάν όμως ο ισοκράτης εναλλάσσει το ισοκράτημα και, όταν ο ψάλτης ή η χορωδία κινούνται στο χαμηλό τετράχορδο ΝΗ-ΔΙ, ο ισοκράτης παίρνει το ισοκράτημα ΝΗ ενώ όταν η χορωδία κινείται στο ψηλό τετράχορδο ΔΙ-ΝΗ΄ ο ισοκράτης παίρνει το ισοκράτημα ΔΙ, τότε τα ακούσματα θα είναι σωστά μεν, αλλά το ίσο σταδιακά θα ανεβαίνει, για το λόγο που εξηγήσαμε παραπάνω[1].

        Έτσι δημιουργείται το πρόβλημα αν ο ισοκράτης πρέπει να ακολουθεί στο ίσο τη σταδιακή άνοδο του μελωδού ή της χορωδίας ή αν πρέπει να παραμένει στην βάση του. Εάν διαπιστωθεί αυτή η όπως φαίνεται αναπόφευκτη διάφωνη (μη αρμονική) συνήχηση ισοκρατήματος και μέλους, τότε θα πρέπει, είτε ο χοράρχης κατά κύριο λόγο, είτε ο υπεύθυνος των ισοκρατών, με ένα ανεπαίσθητο νεύμα και σε ένα σημείο που αρμόζει να γίνει μία παύση του όλου μέλους, να γίνει μια επανατοποθέτηση της βάσης του μέλους. Εάν το ανέβασμα της βάσεως είναι λίγα μόρια, τότε είναι καλύτερα να μη γίνεται αλλαγή του ίσου και ο μελωδός ή η χορωδία να συμμορφώνεται με το αρχικό ίσο. Εάν όμως το ανέβασμα της μελωδίας δεν είναι απλά μερικά μόρια αλλά ένα ημιτόνιο, τότε πρέπει ο ισοκράτης να ανεβεί και αυτός και έτσι να συμμορφωθεί με τη νέα βάση του μέλους, είδ’ άλλως θα ακούγεται μεγάλη παραφωνία.

---

[1] Το πείραμα αυτό εφαρμόζετε και σε άλλους ήχους. Μπορούμε να δοκιμάσουμε την άσκηση αυτή και στον ήχο πλάγιο του δευτέρου, με τους φθόγγους ΠΑ-ΚΕ, ομοίως και στον πρώτο και πλάγιο του πρώτου ήχο πάλιν με τους φθόγγους ΠΑ-ΚΕ και στον δεύτερο ήχο με τους φθόγγους ΝΗ-ΔΙ.